Participatie in je processen passen is maar één extra stap

“Voor veel gemeenten is dat een lastig vraagstuk”, constateert Roel Woudstra, directeur van Stichting Buurkracht. “Hoe voer je het gesprek met ‘de wijk’ als dat een diffuus geheel is zonder kop of staart? Je kunt wel een aantal actieve mensen uitnodigen, maar wie vertegenwoordigen zij dan? Deze worsteling draagt eraan bij dat participatie nog te vaak het sluitstuk vormt in gemeentelijke processen. Daar komt bovenop dat veel processen zijn ‘ingebakken’: gemeenten zijn gewend om bijvoorbeeld bij het (her)ontwikkelen van wijken of het beheer van straten vaste stappen te doorlopen. Waar en hoe pas je participatie dan in dat proces in?”

De oplossing ligt eigenlijk voor het oprapen, houdt Woudstra gemeenten voor. “Het mooie is dat je het organiseren van bewoners óók in een proces kunt gieten. Succesvolle participatie komt in de praktijk in vaste stappen op gang. Het begint met een buurtinitiatief van een clubje enthousiaste bewoners, zoals een gezamenlijke moestuin of een zonnepanelenactie. De volgende stap is het bestendigen van het collectief dat zo ontstaat, bijvoorbeeld in een vereniging of coöperatie. Daarna komt groei: meer initiatieven, meer bewoners die meedoen, het collectief wordt relevanter. Zo kan er ten slotte een ‘wijkbedrijf’ uit groeien, waarin bewoners hun eigen projecten runnen. Zo bezien sluit participatie heel goed aan bij hoe gemeenten werken.”

De kunst is nu om die gemeentelijke processen en participatieprocessen bij elkaar te brengen en te integreren. “Daarbij is het belangrijk dat je van tevoren nadenkt over welke vorm van participatie het beste past bij je project. En in welke fase je bewoners daarbij wil betrekken. Of het nou gaat over de ontwikkeling van je omgevingsvisie, de warmtetransitie of een nieuw wijkgebouw. Dan kun je ook zorgen dat je de wijk tijdig organiseert, zodat bewoners op het juiste moment kunnen aanhaken. Bij Stichting Buurkracht hebben we jarenlange ervaring met het organiseren en mobiliseren van honderden buurten voor uiteenlopende buurtinitiatieven. Van zonnepanelenacties tot groene daken en wijkplannen richting aardgasvrij. Hiervoor hebben we een snel en effectief proces ontwikkeld, dat we graag inzetten om gemeenten te ondersteunen. Met als resultaat: betrokken bewoners die constructief meedenken en -doen.”