mei 7, 2024 | Samen sterk met buurkracht event
Workshop Samen werken aan partnerschap – Samen sterk met buurkracht 2024
Gemeenten en bewoners hebben elkaar nodig om de energietransitie tot een succes te maken. Overal in het land zoeken zij elkaar ook al op, maar in de praktijk verloopt de samenwerking vaak nog stroperig. Hoe kan het beter? Wat moet daarvoor worden opgebouwd en wat afgebroken? In de druk bezochte workshop Samen werken aan partnerschap van Suzan Christiaanse en Wouter Spekkink (beiden Erasmus Universiteit Rotterdam) lagen de ideeën letterlijk voor het oprapen.
Voor de gelegenheid hadden Suzan en Wouter het zaaltje met dikke witte tape op de vloer omgetoverd tot een soort speelveld. Dit bestond uit vier gelijke vakken, elk voorzien van een andere vraag: wat heb je opgebouwd? Wat gaat er goed? Wat moet er anders? Wat heb je afgebroken (en hoe)?
Het bleek een gouden greep om flink wat interactie en dynamiek in de workshop te brengen. Daar werkte ook de opzet aan mee, waarin iedereen vanaf de start werd uitgenodigd om ervaringen te delen. En daarbij in het vak te gaan staan dat bij die ervaring paste.
Verbinders
Wat opviel, was dat vooral de positieve vakken sprekers aantrokken. Zo deelde Roxanne Hazenberg van Buurkracht namens de bewoners een dikke pluim uit aan de gemeente Woensdrecht. “Woensdrecht wil de groenste gemeente van Nederland worden. Daarbij wordt actief de verbinding gezocht met bewoners. Tegelijkertijd denkt de gemeente constructief mee over bewonersinitiatieven. Wat vooral prettig werkt, is dat er een wijkregisseur is die er heel goed in is om ook binnen de gemeente muurtjes af te breken en de juiste mensen met elkaar in contact brengt.”
Inspirerend was ook de ervaring die programmamanager duurzaamheid Margriet Jansen van de gemeente Beverwijk inbracht. “We wisten niet goed hoe we verenigingen van eigenaren mee konden nemen in de energietransitie”, vertelt ze. “Tot we bedachten: wat als we ze zélf vragen wat ze nodig hebben en hoe we hen kunnen helpen? We hebben alle vve-bestuurders uitgenodigd om hierover mee te denken. Daar kwamen ontzettend goede ideeën uit. En het mooie was dat ze met elkaar in gesprek gingen en elkáár gingen helpen. Daarvoor hoefden wij ons alleen maar kwetsbaar op te stellen en de verbinding te leggen.”
Naar opbouwen
Ook Rudmer Sennema van de gemeente Tytsjerksteradiel benadrukte het belang van verbinding. Hij vertelde hoe zijn gemeente in de samenwerking met bewoners tegen verschillende knelpunten aanliep. Niet alleen had niemand echt overzicht over de vele bewonersinitiatieven, ook binnen de gemeente wisten de juiste mensen elkaar niet altijd te vinden.
Maar het goede nieuws is dat Tytsjerksteradiel hier iets mee doet en Rudmer de taak heeft gegeven om in gesprekken met bewoners hun behoeften te achterhalen, te zorgen dat ze met de juiste ambtenaren in gesprek komen en dit alles te coördineren. Zo schoof hij nog tijdens zijn verhaal op van ‘Wat moet beter?’ naar ‘Wat hebben we opgebouwd?’
Afbreekbaar
Daarmee is niet gezegd dat er niks meer te verbeteren of af te breken valt. Niet alle gemeenten zijn in de ogen van actieve bewoners zo toegankelijk en meedenkend als Tytsjerksteradiel, Woensdrecht en Beverwijk. Ook lopen bewoners aan tegen subsidieregelingen die nét niet van toepassing zijn, of te laat komen, en aanbestedingen die zo zijn georganiseerd dat bewonersinitiatieven er niet aan te pas komen. Verschillende deelnemers braken een lans om wetgeving aan te passen.
Nog niet uitgepraat
Elke ervaring werd in het bijbehorende vak op een A4’tje samengevat in enkele steekwoorden. Zo tekenden zich gaandeweg duidelijk een aantal thema’s af, zoals verbinding, co-creatie en vertrouwen. Daarover gingen bewoners en gemeenten in groepjes verder met elkaar in gesprek: hoe kunnen we elkaar op dit thema helpen?
En ze waren nog lang niet uitgepraat toen de workshop ten einde kwam en iedereen weer in de plenaire zaal werd verwacht voor de wrap-up. Maar eigenlijk is dat een goed teken: de wil om er samen uit te komen is er. En deze workshop heeft er zeker aan bijgedragen dat ze elkaar weer nét iets beter weten te vinden.
mei 7, 2024 | Samen sterk met buurkracht event
Workshop De Wereld van B – Samen sterk met buurkracht 2024
‘We kunnen problemen niet oplossen met dezelfde denkwijze die ze heeft veroorzaakt.’ In de workshop De Wereld van B tijdens het event Samen Sterk met Buurkracht was zonneklaar dat deze beroemde uitspraak van Einstein ook van toepassing is op de energietransitie. We kunnen alleen van A naar B komen door ánders te denken, volgens de principes van de wereld van B.
Onder leiding van Paul Dalebout (nationaal programma regionale energiestrategie) gingen de deelnemers op zoek naar hoe dit er concreet uit zou kunnen zien. En hoe gemeenten en bewoners hierin kunnen samenwerken.
Die gezamenlijke zoektocht begon met in beeld brengen wat die wereld van B eigenlijk zou moeten zijn: wanneer is de energietransitie geslaagd? “Als we geen CO2 meer uitstoten”, gaf iemand als eerste voorzet. Maar al gauw bleek dat daar voor de meesten meer aan vast hangt. Dat de energietransitie vooral een middel is om grotere doelen te halen. Zoals een gezonde, stabiele natuur, waarin er geen dieren meer uitsterven. Een circulaire economie waarin we de aarde niet uitputten. Daar hoort bij dat alle energie die we gebruiken duurzaam is. Én, zoals met veel bijval werd ingebracht, dat iedereen – ook met een kleine beurs – mee kan in de transitie.
Wat staat in de weg?
Een mooi vooruitzicht, dat meteen de logische vervolgvraag opriep: wat staat ons in de weg om in die wereld van B te komen? Dat bleek een hele waslijst te zijn. “We richten ons te veel op techniek, maar het gaat om gedrag. We willen blijven doen wat we gewend zijn.” “We praten te veel en doen te weinig.” Er is te weinig menskracht, te weinig lef, veel te weinig tijd. En er is ook te veel. Te veel onzekerheid. Te veel afwachtendheid. Het is lastig om mensen mee te krijgen. Zo stapelden de uitdagingen die deelnemers aandroegen zich op.
Genoeg beren op de weg dus. Maar het probleem is in elk geval niet, hield Paul de groep voor, dat er te weinig duurzame energie is. Integendeel: elke vier uur komt er net zoveel zonne-energie richting de aarde als de hele wereldbevolking in een jaar verbruikt.
Ook aan nieuwe technologieën die bij kunnen dragen aan de transitie, ontbreekt het niet. “Het punt is dat we het op de oude manier blijven doen. Vergelijkbaar met hoe we in de jaren 90, toen we massaal internet gingen gebruiken, ook nog lang hebben geprobeerd om al die data door de telefoonlijnen te sturen die daar niet op berekend waren.”
Omdenken voor een omslag
De oplossing voor de opstoppingen in het dataverkeer kwam indertijd door het oude systeem los te laten en nieuwe netwerken op te bouwen volgens de wetten van de nieuwe wereld. Een mooi voorbeeld van hoe anders denken tot een doorbraak kan leiden, vindt Paul, en een inspiratie voor hoe we de energievoorziening van morgen kunnen vormgeven. De doorbraak is er nog niet, maar er wordt al her en der gepionierd.
Zo dacht Paul zelf mee over een nieuw zwembad in Castricum: hoe kan dit er toch komen, ondanks de krapte op het energienet? “Samen met lokale ondernemers en verenigingen in de betreffende wijk en de gemeente kwamen we met een beter plan dan alle experts op het gemeentehuis achter hun bureau ooit hadden kunnen bedenken.” Kern van dit plan: samenwerken. En zo een slim buurtsysteem opzetten, waarbij het zwembad bijvoorbeeld wordt verwarmd met restwarmte van de nabijgelegen ijsbaan.
Naar een nieuwe balans
De zwembadcase riep bij de bewoners en gemeenteambtenaren in de workshop allerlei vergelijkbare voorbeelden op van lokale samenwerking die tot een betere balans in het energienetwerk leiden. Zoals buurtbatterijprojecten op bedrijventerreinen en in woonwijken, en gezamenlijke zonnedaken.
Maar, zo werd ook duidelijk, de wereld van B brengt ook een ander economisch model met zich mee. Wie geef je bijvoorbeeld toegang tot zo’n lokaal netwerk, en hoe verdeel je de kosten en baten? Dat vraagt om goede afstemming én om nieuwe regels. Ook daar moet het gesprek over gaan, benadrukt Paul. Maar er is reden genoeg voor optimisme: “Als we goed kijken, is eigenlijk alles er al.”
mei 7, 2024 | Samen sterk met buurkracht event
Workshop Wetopia – Samen sterk met buurkracht 2024
Hoe ziet de ideale samenleving eruit? Hoe wonen mensen daar? Wat doen ze? Wat eten ze? Hoe gaan ze met elkaar om en zorgen we voor elkaar? Hoe komen ze aan energie? In de workshop Wetopia tijdens het event Samen sterk met Buurkracht kregen de deelnemers – trekkers van bewonersinitiatieven en vertegenwoordigers van gemeenten – papier en stiften om met elkaar hun ‘Wetopia’ te tekenen.
Het spreekwoord ‘Eén beeld zegt meer dan duizend woorden’ vóélt waar, en ís het ook. Al tijdens de plenaire warming-up voor de workshop vertelden Elke Rabé en Yvonne Courage van Youtopialab dat ons brein tekeningen maar liefst 60.000 keer sneller verwerkt dan tekst. Bovendien is tekenen een effectieve manier om op een andere manier, creatiever, na te denken, bijvoorbeeld over de energietransitie en je eigen rol daarin. Niet in abstracte termen en op de automatische piloot, maar heel concreet, beeldend en in kleur. “Als je je ideale land visualiseert, geeft dat ook inzicht in je kernwaarden en drijfveren”, zegt Elke.
Een feestelijk vooruitzicht
Dit was dan ook de opdracht: teken in groepjes het ideale land(schap) waar bewoners en gemeenten elkaar kunnen vinden. Dat leverde drie mooie platen op, heel verschillend, maar toch ook wel met terugkerende elementen.
‘Samen’ en ‘gezamenlijke doelen’ springen er het meest uit. Maar we zien ook kleine leefgroepen, waar de overheid geen aparte entiteit is maar tussen de mensen staat. We zien een weg naar een aanlokkelijke horizon, veel natuur, voedselbossen, lokale netwerken, groene daken, groene vliegtuigen zelfs, cultuur boven materialisme, een grote zak met geld en Valentijnsdag als nationale feestdag. Nou ja, kijk vooral zelf, want ook hier zeggen beelden meer dan woorden.
