feb 4, 2025 | nieuws, onderzoek
De energietransitie staat hoog op de agenda van gemeenten, maar de route naar succes loopt dwars door de huiskamers van Nederlandse gezinnen. Het onderzoek Gezinspraak* blijkt nog steeds relevant en benadrukt de cruciale rol van besluitvorming binnen huishoudens bij het nemen van energiebesparende maatregelen. Hoe kunnen beleidsmakers inspelen op de gezinsdynamiek om zo effectiever de energietransitie te realiseren?
Download het e-zine Gezinspraak hier.
Beslissingen over energiebesparing en verduurzaming worden vaak niet door één individu genomen, maar door het hele gezin. Mandy de Wilde van Wageningen University & Research Centre sprak voor dit onderzoek met veertig gezinnen over hun ervaringen met verduurzaming. Hieruit kwamen waardevolle inzichten naar voren over de dynamiek binnen huishoudens en wat hen motiveert om stappen richting verduurzaming te zetten.
Gezinsdynamiek en besluitvorming
De besluitvorming in gezinnen is een proces waarin meerdere stemmen gehoord worden. Hoewel mannen en vrouwen verschillende prioriteiten hebben, wordt het uiteindelijke besluit meestal gezamenlijk genomen. Hierbij komen regelmatig strategieën zoals onderhandelen, overtuigen of compromisvorming naar voren. Kinderen spelen zelden een directe rol in de besluitvorming, maar hebben wel invloed op de motivatie. Zorgen over tocht, vocht en kou in een woning zijn bijvoorbeeld belangrijk voor gezinnen met jonge kinderen, terwijl de hogere energieconsumptie van puberende kinderen kan leiden tot de keuze voor zonnepanelen of andere energieopwekkende maatregelen.
Verschillende perspectieven binnen het gezin
De rollen binnen een gezin beïnvloeden sterk hoe verduurzaming wordt benaderd. Vrouwen hechten bijvoorbeeld vaker meer waarde aan een gezonde leefomgeving. Goede ventilatie, voldoende lichtinval en het vermijden van tocht en vocht staan hoog op hun prioriteitenlijst. Het welzijn van het gezin en de directe leefomgeving, inclusief de buurt, spelen hierin een belangrijke rol. Mannen zijn daarentegen vaker gericht op de technische en financiële aspecten van verduurzaming. Ze vinden gebruiksgemak, praktische oplossingen en kostenbesparingen belangrijk en zijn vaak degene die de technische details van maatregelen onderzoeken, zoals zonnepanelen of slimme thermostaten. Beiden hechten veel waarde aan de ervaring en mening van hun buren. Buren wonen veelal in gelijksoortige huizen en delen dan ook vaak dezelfde ‘woonproblemen’.
De waarde van woonbeleving
Een van de meest opvallende bevindingen uit het onderzoek is dat verduurzaming vaak wordt gekoppeld aan het verbeteren van wooncomfort, en niet aan abstracte doelen zoals CO2-reductie of klimaatverandering. Gezinnen investeren in maatregelen omdat deze een direct effect hebben op hun dagelijks woongenot. Djoera Eerland (Buurkracht): “Sinds de stijging van de gasprijzen is naast het dagelijks woongenot het verlagen van de energierekening ook een krachtige drijfveer voor verduurzaming geworden.”
Energietransitie begint thuis: tips voor effectief beleid
Het succes van de energietransitie hangt voor een groot deel af van de bereidheid van huishoudens om duurzame keuzes te maken. Maar hoe bereik je bewoners op een manier die niet alleen informeert, maar ook motiveert? Deze vijf bewezen strategieën helpen beleidsmakers om inzicht te krijgen in het besluitvormingsproces van gezinnen en hier effectief mee om te gaan.
Start vanuit woonbeleving
Veel bewoners zijn minder bezig met energiebesparing als een abstract duurzaamheidsdoel, maar des te meer met het creëren van een prettige leefomgeving. Comfort, een gezond binnenklimaat en praktische voordelen staan centraal. Campagnes die inspelen op deze factoren – zoals een warmer huis zonder tocht of een lagere energierekening zonder in te boeten op woongenot – worden beter ontvangen. Voor beleidsmakers betekent dit dat ze de boodschap moeten afstemmen op wat bewoners écht belangrijk vinden: comfortabel wonen als basis voor verduurzaming.
Herken de dynamiek binnen gezinnen
Besluitvorming in gezinnen is geen lineair proces en verschilt sterk tussen huishoudens. Uit het onderzoek blijkt dat vrouwen vaker initiëren vanuit een zorg voor een gezond binnenklimaat, terwijl mannen sneller technische maatregelen overwegen, zoals zonnepanelen. Door in communicatie rekening te houden met deze dynamiek en zowel mannen als vrouwen aan te spreken op hun specifieke prioriteiten, wordt de boodschap relevanter.
Geef ruimte voor autonomie
Weerstand ontstaat vaak wanneer bewoners het gevoel hebben dat keuzes hen worden opgedrongen. Een benadering waarbij mensen zelf kunnen beslissen uit een aantal opties, zorgt voor meer betrokkenheid en motivatie. Beleidsmakers kunnen dit realiseren door handelingsperspectieven te bieden die flexibel zijn, zoals meerdere keuzemogelijkheden bij subsidies of adviestrajecten. Het gaat erom bewoners het gevoel hebben dat zij zelf aan het stuur staan, wat cruciaal is voor hun medewerking en enthousiasme.
Vermijd eenmaligheid
De energietransitie is een proces van lange adem. Beleidsmakers zouden daarom niet alleen moeten inzetten op eenmalige acties, maar bewonersinitiatieven duurzaam moeten ondersteunen. Door blijvende ondersteuning te bieden, versterken beleidsmakers de sociale cohesie in wijken en zorgen ze ervoor dat initiatieven op lange termijn meer autonomie en impact hebben.
Buren als ambassadeurs
Mensen zijn sterk geneigd om het gedrag van hun buren te volgen, zeker als zij positieve ervaringen hebben met verduurzaming. Dit ‘buurteffect’ maakt collectieve acties en buurtinitiatieven bijzonder krachtig. Beleidsmakers kunnen hierop inspelen door buurten te activeren via gezamenlijke inkoopacties, buurtbijeenkomsten of successen in de wijk zichtbaar te maken. Dit verlaagt niet alleen de drempel voor individuele bewoners, maar versterkt ook het gevoel van saamhorigheid.
Conclusie
De weg naar een duurzamer Nederland loopt niet via eenzijdige beleidsbeslissingen, maar via samenwerking met bewoners. Buurkracht ondersteunt en faciliteert al meer dan 10 jaar buurtinitiatieven met tools en begeleiding die afgestemd zijn op de behoeften van bewoners. Door gezinnen samen te brengen en ervaringen te delen, kunnen zij van elkaar te leren en collectieve verduurzamingsstappen te zetten. Het begrijpen en ondersteunen van de manier waarop gezinnen verduurzamingskeuzes maken, stelt gemeenten en beleidsmakers in staat om hun klimaatambities sneller en met meer draagvlak te verwezenlijken.
Benieuwd hoe jij de learnings uit het onderzoek ‘Gezinspraak’ in de praktijk kunt gebruiken? Het online magazine staat vol waardevolle interviews, achtergrondinformatie en praktisch toepasbare handvaten. Download het hieronder.
* het onderzoek ‘Gezinspraak’ is uitgevoerd door Mandy de Wilde van Wageningen University & Research Centre in samenwerking met Hoom, Buurkracht en Nyenrode Business Universiteit.
jan 31, 2025 | inspiratie, nieuws
In samenwerking met de gemeenten Leeuwarden, Rotterdam, Boxtel en Sint-Michielsgestel en Zaanstad zijn we bezig om op relatief grote schaal structurele betrokkenheid van bewoners bij de energietransitie te organiseren. Deze grootschalige aanpak is voor alle partijen nieuw, en het is dan ook belangrijk om ervan te leren. Binnen het lopende traject én voor toekomstige trajecten elders in het land. Dit gebeurt onder andere via intervisiebijeenkomsten. De eerste leverde alvast interessante inzichten op.
Om de energietransitie te versnellen, is het essentieel dat bewoners in beweging komen. Niet alleen de mensen die intrinsiek gemotiveerd zijn, maar ook die miljoenen anderen die minder urgentie voelen. In buurten waar participatie goed van de grond komt, treedt vaak een sneeuwbaleffect op. Precies wat je als gemeente wil, maar om zo’n samenwerking met bewoners naar de hele gemeente uit te breiden, ontbreekt het al snel aan capaciteit en middelen. Wij werkten een aanpak uit die hier een oplossing voor biedt en kregen subsidie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om deze in vier gemeenten uit te voeren. De projectmanagers van drie gemeenten (die van Leeuwarden was helaas verhinderd) waren bij de intervisiebijeenkomst aanwezig om de eerste stappen te evalueren en kennis en ervaringen uit te wisselen. En al hadden ze elkaar nooit eerder ontmoet, ze hadden elkaar genoeg te vertellen.
Complexe speelvelden
De deelnemende gemeenten hebben inmiddels elk de Routekaartsessie achter de rug waarin ze met onder andere beleidsadviseurs duurzaamheid en wijkmakelaars in kaart gebracht hebben waar kansen liggen om bewoners te betrekken. Een heel andere klus in een relatief kleine gemeente als Boxtel en Sint-Michielsgestel dan in de grootstedelijke context van Rotterdam, met alleen al 120 medewerkers op de afdeling duurzaamheid en negentien deelgebieden met elk hun eigen wijkmanagers. Of in Zaanstad, dat hier qua omvang tussenin zit, en weer een heel andere dynamiek kent. Toch herkenden ze veel in elkaars verhalen. Zo maakten de Routekaartsessies heel zichtbaar dat niet alleen in de grote gemeenten, maar ook in Boxtel en Sint-Michielsgestel het speelveld behoorlijk complex is. Er gebeurt al veel in de wijken op verschillende thema’s en daarbij zijn vaak diverse partijen betrokken. Daardoor was het in het begin best zoeken. Niet alleen naar hoe je zorgt dat verschillende initiatieven elkaar niet in de weg zitten maar juist kunnen versterken, maar ook naar hoe je recht doet aan ieders inbreng.
Nieuwe kanalen
De gemeenten zijn het erover eens dat de start met een Routekaartsessie aan het begin van het traject heel nuttig is om inzicht te krijgen, maar vooral ook om draagvlak te creëren binnen de gemeenten en verbindingen te leggen tussen afdelingen op verschillende niveaus. Ze zorgen ook voor de eerste ingangen om met bewoners in gesprek te komen. Interessant genoeg zorgden vragenlijsten, ludieke wervingsacties en directe en persoonlijke benadering door onze buurtbegeleiders ook voor veel enthousiaste bewoners die wel mee wilden doen. Het oorspronkelijke idee was dat wijkmanagers, opbouwwerkers en sociale wijkteams hierin een hoofdrol zouden spelen, vanwege hun waardevolle netwerken in de buurten. Hiervan is zeker dankbaar gebruikgemaakt, maar juist door aanvullende lijntjes uit te zetten en nieuwe kanalen aan te boren, zijn nu ook bewoners bereikt die anders buiten beeld blijven maar wel graag mee willen doen. Een belangrijk leerpunt: bestaande netwerken en contacten zijn een mooie start, maar kijk vooral ook verder!
Belangrijkste lessen en tips
Tijdens de intervisie kwamen drie belangrijke inzichten naar voren die direct toepasbaar zijn bij bewonersparticipatie. Ten eerste vraagt succesvolle community building om een aanpak op buurt- of wijkniveau, met minimaal vier maanden opstarttijd en langdurige aanwezigheid om vertrouwen op te bouwen. Daarnaast werkt clustering van buurtteams binnen een gemeente beter dan verspreide inzet, omdat dit de impact vergroot en samenwerking tussen initiatieven versterkt.
Ten tweede is zorgvuldige wijkselectie essentieel, net als het stellen van realistische verwachtingen bij alle betrokkenen. Betrek alleen stakeholders die direct relevant zijn, om tijd en middelen effectief in te zetten. Ook blijkt het niet altijd eenvoudig om de interne organisatie van de gemeente in beweging te krijgen. Een duidelijke interne rolverdeling en voldoende draagvlak binnen de gemeentelijke organisatie zijn daarom cruciaal voor succes.
Tot slot blijkt directe actie in de wijk effectiever dan werken via bestaande structuren – maar het combineren van beide werkwijzen levert op de lange termijn de beste resultaten. Een flexibele, persoonlijke aanpak afgestemd op de lokale context is daarbij onmisbaar.
Deze inzichten bieden niet alleen stof tot nadenken, maar kunnen ook anderen inspireren om bewonersparticipatie effectiever en duurzamer aan te pakken. Inspirerend en zeker voor herhaling vatbaar, luidde dan ook de algemene conclusie. Er komt dus zeker een vervolg.
Lees ook:
Op weg naar efficiente participatie aanpak in de energietransitie
Menselijke energie in wijken in kaart gebracht
jan 30, 2025 | blog, inspiratie, nieuws
Ben jij benieuwd waar jouw huis warmte verliest en hoe je dit kan verbeteren? Een warmtewandeling is een slimme en gezellige manier om inzicht te krijgen hoe goed jouw huis en de huizen in jouw buurt geïsoleerd zijn. Samen met je buren ontdek je hoe je energie kan besparen en je huis comfortabeler maakt. Het is ook een goede manier om je buren beter te leren kennen! In deze blog leggen we uit wat een warmtewandeling is en waarom het zo’n goed idee is om dit samen te organiseren.
Wat is een warmtewandeling?
Een warmtewandeling is een activiteit waarbij je samen met je buren op pad gaat om met een warmtebeeldcamera om foto’s van woningen te maken. Deze infraroodcamera laat zien waar warmte uit een huis ontsnapt, bijvoorbeeld via ramen, daken of muren.
De warmtebeeldcamera legt warmteverschillen vast in kleuren. Zo bekent rood dat er veel warmte verloren gaat. Blauw en groen laten zien dat de woning goed is geïsoleerd. Door de warmtebeelden samen te bekijken en te bespreken kunnen er gezamenlijk stappen genomen worden om te isoleren.
Waarom loop je een warmtewandeling en wat zijn de voordelen?
Een warmtewandeling is veel meer dan een leuke buurtactiviteit. Het doel is om te laten zien waar huizen warmte lekken en duidelijke stappen te zetten richting betere isolatie. Dit zorgt voor meer wooncomfort en lagere energiekosten. De wandeling vormt vaak de aanloop naar een gezamenlijke isolatie-actie, waarbij buren samenwerken om hun huizen duurzamer te maken. Een warmtewandeling is dus een leuke, laagdrempelige manier om samen goede plannen te maken die geld én energie besparen.
Hoe organiseer je een warmtewandeling?
Het organiseren van een warmtewandeling is eenvoudiger dan je denkt! Met het volgen van deze stappen ben je goed voorbereid:
- Vraag een energiecoach om hulp: Een lokale energiecoach kan waardevolle uitleg geven over de warmtebeelden en isolatiemaatregelen. Hulp nodig bij het zoeken van een energiecoach? Vraag dan of je buurtbegeleider kan helpen!
- Maak de activiteit bekend: Gebruik Buurkracht Online om buren te informeren via nieuwsbrieven, flyers of met een leuk persbericht.
- Plan de route: Een leuke groep buren gevonden? Dan kunnen jullie nu de route plannen en warmtebeeldcamera’s aanvragen bij je buurtbegeleider.
- Weersvoorspelling checken en datum bepalen: Bekijk de weersvoorspelling voor de komende week en kies een koude dag uit om de warmtewandeling te doen.
- Tijd om te wandelen: Zorg dat iedereen weet wanneer de warmtewandeling plaatsvindt en kom samen op de afgesproken locatie.
- Nabespreken: Na de warmtewandeling komen jullie weer samen en worden de warmtebeelden en isolatiemogelijkheden besproken.
Wil jij een warmtewandeling organiseren in jouw buurt? Vul het formulier in en download het handige stappenplan voor de warmtewandeling. Neem contact op met je buurtbegeleider voor meer informatie.
jan 29, 2025 | inspiratie, nieuws, succesverhaal
Een beginnende coöperatie, enthousiaste bewoners en een gedeelde ambitie: dat was het vertrekpunt voor zowel Beilen als Westerbork. Beide dorpen wilden hun inwoners iets waardevols bieden op het gebied van duurzaamheid. Maar hoe pak je dat aan? Marjan Hendriks, buurtbegeleider bij Buurkracht begeleidde de teams in beide dorpen en zorgde voor verbinding. Wat begon als twee losse initiatieven, groeide uit tot een inspirerend succesverhaal.
In 2023 startten Beilen en Westerbork elk hun eigen isolatieactie. Beilen koos voor vloerisolatie als eerste stap. Ze gingen aan de slag met het opvragen van offertes en het organiseren van een buurtbijeenkomst. Wilko Everts, lid van buurtteam Westerbork: “We wilden niet direct te moeilijk beginnen, dus kozen we ook voor vloerisolatie.” Via buurtbegeleider Marjan hoorden ze dat Beilen met hetzelfde project bezig was. Dat bleek een gouden kans: “Beilen had al veel voorwerk gedaan. Wij konden daar mooi op meeliften en gebruikmaken van hun kennis en offertes.” Marjan: “Het was mooi om te zien hoe ze elkaar versterkten.”
Samen aan de slag met een glasactie
Uit een eerdere inventarisatie bleek dat hun buren interesse hadden, in de warmtepomp. Deze is pas interessant als je woning goed geïsoleerd is. Daarop besloten de teams in 2024 aan de slag te gaan met glasisolatie. Vanaf de start pakten ze dit samen op en verdeelden ze de taken. Doordat ze samenwerkten hadden ze meer kennis én handjes in het team. Elk team organiseerde een eigen bijeenkomst voor hun dorp, maar regelden het samen. Wilko: “We werken als één team, op twee locaties.” De gecombineerde inspanningen leidden tot een mooi resultaat: meer dan 100 bewoners deden mee!
Buurtteams inspireren elkaar
De acties van Beilen en Westerbork heeft andere dorpen geïnspireerd. Wilko vertelt: ‘’We hebben gebruik gemaakt van templates van andere teams, en nu gebruiken anderen weer ons werk als voorbeeld.” Zoals bijvoorbeeld de buurtteams van Joure en Aduard, waar ze ondertussen ook een vloeractie hebben gehouden. Wilko adviseert andere teams om klein te beginnen: “Begin niet te moeilijk en laat je inspireren door andere buurtteams. Je hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden.” Hij benadrukte dat een goede taakverdeling en een team met diverse kwaliteiten cruciaal zijn voor succes.
Het succes smaakt naar meer
De buurtteams van Beilen en Westerbork geven zelf aan dat ze graag samen verder willen. Voor 2025 zijn er nog geen concrete plannen, maar er zijn volop ambities. Ze willen zich blijven richten op isolatie, omdat dit een belangrijke basis is voor verdere verduurzaming. De samenwerking tussen de buurtteams zal zeker doorgaan. Wilko: “Meer handen maken licht werk, en samen heb je meer reuring. Dat brengt de actie onder de aandacht en zorgt voor betere resultaten.”
jan 15, 2025 | inspiratie, nieuws, succesverhaal
V.l.n.r: Stef, Roel, Johan, Alisas, Henk en Peter.
In Vijfhuizen heeft Buurkracht de werkgroep duurzaamheid van Vereniging Dorp Vijfhuizen geholpen om buurtbewoners te enthousiasmeren voor hun acties. De flyeractie die vervolgens is opgezet, leverde zoveel enthousiaste reacties op van bewoners die ook wilden meehelpen dat ze meerdere teams hebben gevormd. Maar liefst drie buurtteams gingen aan de slag met verschillende thema’s: groene daken, warmtepompen, energieopslag en zonnepanelen. Deze thema’s zijn door bewoners aangegeven. Henk Looijen, lid van de werkgroep duurzaamheid: ‘’We wilden niet meteen met oplossingen komen, maar eerst zorgen voor bekendheid en luisteren naar wat er leeft in het dorp.’’
Uit de vragenlijst bleek veel interesse voor het verduurzamen van daken met sedum of een mix van sedum en kruiden. Het buurtteam ‘Groene daken’ ging aan de slag om een mooi aanbod te regelen. De actie bracht niet alleen duurzame voordelen in beeld, zoals betere isolatie en een langere levensduur van daken, maar zorgde ook voor een mooie verbinding binnen het dorp. Henk: “Later dit jaar worden de groene daken geplaatst. We kijken er naar uit. Dit is echt een zichtbaar resultaat van samenwerken aan een groener Vijfhuizen!”
Warmtepompen
Het tweede thema waar een buurtteam in Vijfhuizen mee aan de slag ging, was warmtepompen. Uitgangspunt hierbij was om bewoners bewust te maken van duurzame verwarmingsopties. Tijdens een goedbezochte informatieavond werd een handige beslisboom gepresenteerd die dorpsgenoten hielp bepalen of een warmtepomp geschikt was voor hun woning en welk type het beste past. Hieruit blijkt dat kennisdeling en bewustwording krachtige middelen zijn om bewoners te ondersteunen bij het maken van duurzame keuzes. Hoewel een er geen gezamenlijke inkoopactie was, hebben meerdere bewoners dankzij de gedeelde informatie zelfstandig vervolgstappen gezet.
Energieopslag en zonnepanelen
Het derde buurtteam ‘energieopslag en zonnepanelen’ focuste zich op het slimmer benutten van zelf opgewekte zonne-energie. Met de afbouw van de salderingsregeling in zicht organiseerden ze een interactieve bijeenkomst om bewoners te laten zien hoe ze hun zonnestroom optimaal kunnen gebruiken. Door middel van een educatief spel leerden bewoners op een leuke manier hoe ze apparaten kunnen inzetten op momenten dat de zon schijnt en daardoor energie en geld kunnen besparen.

Bijna 40 mensen speelden op 10 december het spel over het benutten van zelf opgewekte zonne-energie.
Bewustwording als sleutel tot verbinding
Een groot deel van de initiatieven in Vijfhuizen was gericht op het vergroten van bewustwording en het delen van kennis over verduurzaming. Henk: ‘’De bijeenkomsten hebben laten zien dat er veel mensen in het dorp zijn die met duurzaamheid bezig willen zijn.’’ Isabel ten Bosch, buurtbegeleider bij Buurkracht, hielp om de dorpsgenoten te mobiliseren en zorgde ervoor dat de acties uiteindelijk van de grond kwamen. ‘’Dankzij de ondersteuning van Buurkracht hebben we duidelijke stappen kunnen zetten en resultaten behaald,’’ aldus Henk.
Wat brengt de toekomst?
Binnenkort staat de evaluatie op de agenda, maar één ding is zeker: het buurtteam wil verder. In Vijfhuizen is de toegevoegde waarde van Buurkracht duidelijk. Het was het zetje dat ze nodig hadden om dorpsgenoten mee te krijgen. Henk: “We hebben nu heel veel nieuwe contacten in het dorp. En we zijn enthousiast over wat we hebben bereikt. Vooral op het gebied van bewustwording en een bredere groep dorpsgenoten betrekken. Een mooie eerste stap. In 2025 gaan we weer een stapje verder en willen we nog meer buurtbewoners bereiken en betrekken bij het verduurzamen van ons dorp.’’
dec 10, 2024 | inspiratie, nieuws
Met de juiste ondersteuning kunnen er prachtige bewonersactiviteiten en -projecten ontstaan om buurten mooier, veiliger, groener en duurzamer te maken. Maar waar vind je bewoners die dit willen oppakken? De Routekaart Participatie is een effectieve manier om de energie en dynamiek in buurten in beeld te krijgen. Dit bleek ook weer in Boxtel en Sint-Michielsgestel, Leeuwarden, Rotterdam en Zaanstad. Hier vormde de Routekaart de aftrap van de langdurige samenwerking die wij met deze gemeenten zijn aangegaan om op grote schaal structurele betrokkenheid van bewoners bij de energietransitie te organiseren. Hoe werkt dit en wat levert het op?
Succesvolle participatie vraagt om samenwerking en vertrouwen tussen bewoners onderling, tussen hen en de gemeente en andersom. Dat moet groeien – én het moet ergens beginnen. Om inzicht te krijgen in waar kansen liggen om bewoners te betrekken bij de energietransitie, ontwikkelden wij de Routekaart Participatie. Floris Baggerman, adviseur participatie bij Buurkracht: “De Routekaart bestaat uit verschillende onderdelen. Allereerst verzamelen en analyseren we een grote hoeveelheid data, zoals type bewoners per buurt, type woningen en bestaande sociale structuren. Ook maken we gebruik van ‘Sterke Schouders’-data, een model dat we samen met een gerenommeerde datapartij hebben ontwikkeld om een voorspelling te kunnen doen over de mate waarin mensen in een postcodegebied genegen zijn om zich in te zetten voor hun buurt. Vervolgens nemen we die data en analyses nader onder de loep in drie sessies waarin uiteenlopende gemeentelijke afdelingen en samenwerkingspartners vertegenwoordigd zijn. Van beleidsmedewerkers duurzaamheid tot wijkmanagers. Samen kijken we: wat zeggen de cijfers? Klopt het beeld dat hieruit oprijst met jullie ervaringen? Wat speelt er nou echt in de wijken? En waar zit die energie, en waar minder?”
Interessante inzichten
Het resultaat is een overzicht van de gemeente dat duidelijk maakt in welke wijken de kansen, ingangen en uitdagingen liggen. De participatiepotentie wordt letterlijk in kaart gebracht. Michiel de Boer, programmamanager energietransitie in Leeuwarden, heeft hier veel aan gehad: “Als wij vanuit duurzaamheid contacten zoeken in een wijk, schakelen we altijd met de wijkmanagers. Andersom komen zij bij ons als ze bijvoorbeeld signalen opvangen over energiearmoede of horen dat er vragen zijn over een warmtenet. Maar we hebben niet eerder in een multidisciplinair team zo integraal naar wijken gekeken. Het was heel nuttig om dat nu wel te doen. De harde data bevestigen vaak je eigen inzichten en ervaringen de zachtere data. Dan zie je bijvoorbeeld dat in een buurt waar je op basis van de cijfers een vruchtbare voedingsbodem verwacht voor verduurzamingsinitiatieven, inderdaad al veel gebeurt. Maar wat je zonder die sessies minder scherp ziet, is dat daarnaast soms een buurt ligt met vergelijkbare kenmerken, waar nog geen initiatieven zijn. Dan is het interessant om te kijken: waar zit dat in? Wat speelt er waar we op kunnen inhaken? In de energieaanpak ben je soms geneigd om met hagel te schieten. Er raakt altijd wel iemand enthousiast, maar het kost veel tijd en energie. De Routekaart biedt handvatten om veel efficiënter en gerichter buurten te benaderen.”
Meerwaarde in de combinatie
Ook in de andere gemeenten bevielen de Routekaartsessies goed. In Boxtel en Sint-Michelsgestel leverden Sam Luchtenberg en Helma Christ hun input als wijkmanagers. Sam: “Wij kennen de inwoners, verenigingen, stichtingen en mensen die zich inzetten in de wijken en dorpen. Doordat we dicht op het vuur zitten, weten we wat er leeft, wat de sentimenten zijn, wat de maatschappelijke opgaven zijn en wat voor dynamiek er is. Dat hebben wij in de sessies proberen mee te geven. Zo bracht iedereen zijn eigen perspectief en kennis in.” Helma vult aan: “De grote meerwaarde zit echt in het bij elkaar brengen van de harde en zachte data. De harde data zijn makkelijk te ontsluiten, die vind je overal. Maar juist die minder grijpbare, zachte data krijg je in die sessies ook boven tafel. We kunnen wel vanuit allerlei cijfers naar een buurt kijken, maar hoe ervaren mensen zélf hun leefomgeving? Wat houdt hén bezig? Als je dat bij elkaar voegt, heb je een veel completere bron van informatie om je uitvoeringsagenda op te baseren.”
Intappen op de energie die er al is
De uitkomsten geven aanknopingspunten om niet alleen de juiste mensen in de wijken te bereiken, maar ook om hen in hun kracht te zetten. Omdat er meer zicht is op wat hen bezighoudt en wat zij nodig hebben om niet alleen zelf in beweging te komen, maar ook hun buurtgenoten hierin mee te nemen. Met als uiteindelijk doel om de energietransitie van onderaf vorm te geven. “Heel inspirerend dat er al zo veel moois gebeurt in wijken”, zegt Michiel. “Van mensen die voor elkaar koken tot bewoners die samen een moestuin onderhouden. Allemaal initiatieven waar wij, als die bewoners ervoor openstaan, ook heel goed kunnen ondersteunen op energievlak. We zijn al de wijken en dorpskernen ingegaan, om via buurtkamers, wijkpanels en andere ingangen verkennende gesprekken te voeren, op zoek naar mensen die het voortouw willen nemen.” Helma: “Wij worden goed meegenomen in wat Buurkracht doet en merken dat we elkaar versterken. Met Buurkracht hebben we extra ogen, handen en voeten in de wijk en kunnen ook wij samen met bewoners makkelijker initiatieven van de grond krijgen. En of dat nou een buurttuin of het vergroenen van een straat is: zo’n gezamenlijk project geeft energie in de wijk. Daar kun je op voortbouwen voor de volgende stap in de energietransitie.”
Meer weten?
Bij Buurkracht initiëren en activeren we al ruim tien jaar bewoners. De gemeenten Boxtel en Sint-Michielsgestel, Leeuwarden, Rotterdam en Zaanstad doen mee om de – bewezen Buurkracht – aanpak op te schalen en structurele betrokkenheid van bewoners bij de energietransitie te organiseren. Wil je meer weten of zelf ook opschalen en versnellen richting de energietransitie? Neem dan contact op met Ben via ben@buurkracht.nl.
Meer lezen over de participatie aanpak? Lees ook:
Op weg naar een efficiënte participatie-aanpak in de energietransitie.
Gemeenten in gesprek over opschaling binnen de energietransitie