Inwonersinitiatief brengt hausse aan zonnepanelen – en meer
Inwoners betrekken bij de verduurzaming van je gemeente en ze in beweging brengen? Wassenaar heeft naast diverse verduurzamingsacties een formule gevonden die vruchten afwerpt: de Klimaattafel. Bijeenkomsten voor iedereen die de schouders wil zetten onder de energie-transitie. Wethouder Duurzaamheid Lia de Ridder: ‘Aan de Klimaattafel brengen we een netwerk, kennis en ervaring in verduurzaming samen. Het motto is: Door te doen, laten zien dat het kan. Iedereen is van harte welkom om informatie te halen en ideeën te pitchen, om ze met verkregen input om te zetten in praktijk. Ik merk dat steeds meer mensen de noodzaak van de energietransitie inzien. Ook het aantal initiatieven dat uit de Klimaattafel voortkomt, groeit. Deze positieve ontwikkeling draagt zeker bij aan het samen realiseren van een duurzaam Wassenaar.’
Net als alle andere gemeenten staat Wassenaar voor de opgave om een lokale energiestrategie te ontwikkelen die aansluit op de regionale energiestrategie. De Transitievisie Warmte is daar een belangrijk onderdeel van. ‘Die omslag kunnen we niet alleen maken’, zegt De Ridder. ‘Dat moeten we doen met inwoners en ondernemers. Dat is één van de redenen waarom we met de Klimaattafels zijn begonnen. Door daar mooie voorbeeldprojecten te laten zien, ontstond er al de nodige positieve energie en konden er in samenwerking met Buurkracht vier teams van inwoners worden gesmeed die in hun eigen buurt aan de slag wilden: team Deijleroord, Nieuw Wassenaar, Park de Kieviet en Centrum.’
Vergadering van on-Wassenaarse proporties
Elk team zette in de eigen buurt een enquête uit om te polsen voor welke verduurzamingsstappen belangstelling was. Overal kwamen zonnepanelen als eerste uit de bus. De Ridder: ‘Om die reden hebben ze vervolgens de krachten gebundeld en samen een zonnepanelenleverancier gezocht. Door de coronacrisis zijn mensen massaal aan het klussen geslagen en is er meer aandacht voor alles in en rondom de woning. Dat momentum wilden de teams niet voorbij laten gaan, dus organiseerden ze een online bijeenkomst om buurtgenoten over hun zonnepanelenactie te informeren. Daar logden maar liefst 200 geïnteresseerden op in, en nog eens 250 mensen hebben de bijeenkomst daarna online bekeken. ‘Als wethouder Duurzaamheid en Inwonerparticipatie kan ik daar alleen maar trots op zijn.’
‘In Wassenaar gaat het al heel goed op het gebied van burgerparticipatie; veel mensen zijn actief voor het dorp, bijvoorbeeld ook in de zorg voor elkaar.’
Serieuze plannen voor vervolgstappen
Ook de reacties op de online bijeenkomst waren positief: bijna 200 Wassenaarders vroegen inmiddels een vrijblijvende offerte aan. En begin september plaatste de firma Freek Van Os de eerste zonnepanelen in het kader van de actie. ‘Er staan alweer serieuze plannen voor vervolgstappen’, vertelt De Ridder. ‘Zo zijn er uit een aantal wijken inwoners die nadenken over isolatieacties en zijn we met een aantal inwoners in gesprek over de oprichting van een energiecoöperatie. Want niet iedereen heeft zelf een geschikt dak voor zonnepanelen, dus er is ook vraag naar collectieve zonneprojecten. ’Buurkracht is inmiddels ook bezig om samen met inwoners EnergyParty’s te organiseren – waar buren in een huiselijke setting hun energierekeningen vergelijken en ideeën krijgen aangereikt om te besparen. Ook daarvoor is een online variant ontwikkeld.
Samen resultaten boeken
Ondertussen is De Ridder erg trots op wat er in de buurten gebeurt. ‘Initiatieven zoals deze zonnepanelenactie dragen enorm bij aan onze duurzaamheidsdoelstelling: Wassenaar CO2-neutraal in 2050. Wij zijn daarin niet ambitieuzer dan Nederland, maar even goed zijn we ons er zeer van bewust dat het nog steeds een uitdaging is. Want je kan als overheid nog zulke mooie doelen formuleren, de inwoners en ondernemers moeten daar uiteindelijk mede vorm aan geven. Ik ben dan ook heel blij om te zien wat er de afgelopen jaren in samenwerking met onze inwoners en partners tot stand is gekomen. En wat er allemaal nog uit voort gaat komen, want we gaan zeker door met de Klimaattafel!’
Foto: Lia de Ridder (rechts) met een aantal buurtteamleden. Reflex Media Producties Wassenaar©
Bossche buurten nemen het voortouw in verduurzaming
Meer weten over de Wijkaanpak energie?
Wassenaar: vereende krachten leiden tot veel zonnepanelen
De verwachtingen overtroffen
Samen Wassenaar verduurzamen
Lokale Energie Strategie
Van zonnepanelenactie naar grote plannen in Barsbeek
Een van de grote uitdagingen voor gemeenten in de warmtetransitie is: hoe krijgen we bewoners mee? Maar soms lopen de bewoners juist voor de troepen uit. Zoals in Barsbeek in het Overijsselse Zwartsluis. Daar kwam het initiatief voor onderzoek naar de mogelijkheden om van het aardgas af te gaan, uit de buurt zelf.
Het zaadje werd in het voorjaar van 2018 geplant, bij een bijeenkomst van de gemeente voor bewoners. De Barsbekers Cees Selles en Greet Generaal raakten aan de praat met buurtbegeleider Alex de Ruiter van Buurkracht, die een presentatie gaf over hoe Buurkracht volgens een vaste aanpak buurtinitiatieven van de grond helpt tillen. “Zo vatten we het idee op om samen met Buurkracht in onze buurt een zonnepanelenactie te organiseren”, vertelt Cees. “Daarvoor stelden we eerst een buurtteam samen van enthousiaste bewoners die hierin het voortouw wilden nemen. Toen de actie stond, nodigden we de hele buurt – 250 woningen – uit voor een informatieavond. Dat werd een daverend succes: we rekenden op 60 bezoekers, maar er kwamen er twee keer zo veel. En vervolgens stroomden de offerteaanvragen binnen.”
Volgorde omgedraaid
De actie liep gesmeerd, maar toch zette het buurtteam hem na twee maanden on hold. Cees: “We kwamen tot de conclusie dat we onze huizen eigenlijk in de verkeerde volgorde aan het verduurzamen waren. Als we straks van het aardgas af gaan, komt daar mogelijk een alternatief voor in de plaats waarvoor we veel stroom nodig hebben – denk aan een warmtepomp. Dan zijn die tien zonnepanelen die bewoners nu laten plaatsen, er misschien wel tien te weinig. Het leek ons daarom verstandig om eerst uit te zoeken wat het voor ons betekent om de overstap naar aardgasvrij te maken. Zodat we daar later onze duurzame stroomvoorziening op kunnen afstemmen. Dat helpt ook keuzes te maken in de aanloop daarnaartoe. Liefst budgettair neutraal en niet verplicht versneld, maar wanneer men eraan toe is. Bijvoorbeeld als de ketel het begeeft of de vloer wordt vervangen.”
Meld ons maar aan!
Het team klopte aan bij de gemeente om hierover verder te praten. “Ik had gehoord dat er subsidies beschikbaar waren voor wijken die als proeftuin voor de warmtetransitie gingen werden ingezet”, zeg Cees. “Daar wilden we meer van weten. Met de gemeente hebben we opnieuw een informatieavond georganiseerd, waarbij ook vertegenwoordigers van de gemeente, het waterschap en netbeheerders aanwezig waren. Ook weer volle bak. ‘Meld ons maar aan’, zeiden we aan het eind van de avond. Maar Barsbeek voldeed helaas niet aan de voorwaarden voor de proeftuinen. Onze jonge buurt is te goed geïsoleerd, en bijna alle huizen zijn koopwoningen.”
Potje voor haalbaarheidsonderzoek
Wel bleek Barsbeek in aanmerking te komen voor een subsidie om onderzoek uit te voeren naar alternatieven voor aardgas: zijn die er en zijn ze op een rendabele manier in te voeren? “Natuurlijk waren we geïnteresseerd in die subsidie. Maar er hing één voorwaarde aan waarmee we niet akkoord konden gaan. Als uit het onderzoek zou blijken dat de overstap op aardgasvrij financieel en technisch haalbaar was, moest die ook gezet worden. Wij vonden dat geen taak voor ons. Daar hebben we lang over gediscussieerd, en uiteindelijk is die regel aangepast – ook andere buurten haakten door die voorwaarde af.”
Veiliger met AED
In de tussentijd hield het buurtteam van Barsbeek de buurt op de hoogte en startten ze een ander initiatief: een AED voor de buurt. Ook dit werd een doorslaand succes: binnen no time meldden zich zo veel buurtgenoten die hierin mee wilden investeren dat er zelfs geld overbleef voor een AED-training voor een groep bewoners. Cees: “Zo is de buurt meteen een beetje veiliger geworden. En voor ons was de actie ook een goede manier om te zorgen dat zo veel mogelijk buren de buurkracht-app downloadden. Zo’n 80 procent van de huishoudens kunnen we nu via die app heel makkelijk bereiken.”
Volgende stappen in zicht
Dat komt bijvoorbeeld goed van pas in het aardgasvrijproject, dat achter de schermen door is blijven lopen, ook weer onder begeleiding van Buurkracht. “Vlak voor de lockdown hebben we de buurt bijgepraat in opnieuw een drukbezochte bijeenkomst. Daarna wilden we voor 18 typen huizen in onze buurt in kaart laten brengen of en zo ja hoe ze van het aardgas af kunnen. En wat dan de nieuwe warmtebron zou kunnen zijn. Corona heeft flink roet in het eten gegooid, maar we gaan gewoon door met het werk en is het onderzoek bijna afgerond. Op 22 september staat de volgende bijeenkomst gepland – allemaal volgens de RIVM-richtlijnen. Daar hopen we de resultaten te presenteren. Dan bepalen we samen wat de vervolgstappen worden.
Buurtbijeenkomst online: het kan wél
Via een virtuele buurtbijeenkomst kan je uitstekend een grote groep buurtgenoten bereiken. Daarvoor leverden de buurtteams in Wassenaar het bewijs, toen zij op 8 juli hun lokale aanbod voor zonnepanelen online presenteerden. De score: meer dan 200 online bezoekers en inmiddels over de 100 offerteaanvragen op de teller – die nog loopt. Fysiek of online: het kan dus allebei!
Stipt om 20.00 uur ging de buurtbijeenkomst-op-afstand van start: een live uitzending vanuit het Teylershuis. Daar waren Mireille Soeters en Kees van der Kroft aangeschoven aan tafel bij gastheer Djoera Eerland van Buurkracht. Als vertegenwoordigers van de vier buurtteams die de handen ineengeslagen hebben – Nieuw Wassenaar, Deijleroord, Park de Kievit en Wassenaar Centrum – deden zij als professionele tv-persoonlijkheden uit de doeken hoe zij tot hun gezamenlijke zonnepanelenaanbod zijn gekomen.
Coronacrisis
De Coronacrisis hielp niet bepaald mee. Een fysieke bijeenkomst om het aanbod aan de buurtgenoten te presenteren kon niet plaatsvinden en van uitstel wilde niemand weten. Buurkracht ontwikkelde daarom binnen afzienbare tijd een succesvolle formule voor een online bijeenkomst, die nu in elke gemeente ingezet kan worden. En zo kon het met veel zorg geselecteerde aanbod in Wassenaar dus toch worden gepresenteerd aan de buurten. In het kort: afhankelijk van de installatie waarvoor je als inwoner kiest, ben je meestal tussen de € 3.000,- en € 4.000,- kwijt. Of eigenlijk niet kwijt, want die investering verdien je gemiddeld in 6 tot 7 jaar terug.
Zonnepanelen op één
De kiem voor het aanbod werd geplant tijdens de Wassenaarse Klimaattafels, waar de gemeente lokale verduurzamingsinitiatieven samenbrengt. In samenwerking met Buurkracht zijn vandaaruit buurtteams gevormd, en die hebben elkaar weer opgezocht. De teams hebben elk in hun eigen buurt een enquête uitgezet om te polsen voor welke vormen van verduurzaming belangstelling was. Zonnepanelen bleken overal bovenaan te staan. Vandaar dat de buurtteams hiermee als eerste aan de slag zijn gegaan.
Zorgvuldige selectie
Veel werk ging zitten in het selecteren van een leverancier. Hierover ontfermde Mireille zich, samen met uit elk ander team één vertegenwoordiger. Ze schreven acht lokale partijen aan, van wie er vijf enthousiast reageerden en bovendien een mooi aanbod neerlegden. Om een uiteindelijke keuze te maken, ging het offerteteam bij alle aanbieders langs met een lijst van wel 70 vragen. “We hebben bijvoorbeeld scherp gekeken naar de service, de kwaliteit van de producten, de garanties, maar ook naar: hoe komt de leverancier over? Zou ik er zelf mee willen werken? En ten slotte ook naar de prijs.”
Heldere uitleg en ruimte voor vragen
De keuze viel uiteindelijk op de firma Freek van Os, een gerenommeerd familiebedrijf uit Voorschoten. Harm van Os was bij de online bijeenkomst aanwezig om uitleg te geven over hoe zonne-energie werkt, wat de mogelijkheden zijn voor zonnepanelen, wat komt erbij kijken, hoe zijn bedrijf te werk gaat en hoe bewoners van Wassenaar gebruik kunnen maken van de zonnepanelenactie. Ook beantwoordde hij samen met Mireille vragen die uit de buurten digitaal binnenstroomden. Van ‘Kan ik zonnepanelen combineren met een groen dak?’ (ja, maar ze nemen wel zon weg voor je planten) tot ‘Moet ik zonnepanelen apart verzekeren?’ (meestal niet, maar meld ze wel even aan bij je opstalverzekeraar).
Iedereen kan meedoen
Iedereen in Wassenaar, dus niet alleen uit Nieuw Wassenaar, Park de Kievit, Deijleroord en het centrum, kan meedoen. Geïnteresseerden kunnen hun gegevens invullen op het online formulier. De firma Freek van Os brengt dan binnen een week vrijblijvend een globale offerte uit op basis van een softwareprogramma waarmee ze op afstand de situatie kan beoordelen. Vervolgens komt een van de experts langs om ter plaatse de situatie te bekijken en de details door te spreken, waarna de definitieve offerte volgt. Wie daarvoor tekent, kan binnen afzienbare tijd genieten van zelfopgewekte zonne-energie.
Bijeenkomst gemist? Ook iets voor jouw gemeente?
De hele buurtbijeenkomst is hier terug te bekijken. Wil je meer weten over hoe Buurkracht je kan helpen ook in jouw gemeente succesvolle buurtinitiatieven van de grond te tillen en volle (virtuele) zalen te trekken? Neem dan contact op met Floris Baggerman.