Een burgemeester met hart voor burgerparticipatie: ‘We doen het voor onze inwoners’
Foto: Burgemeester Gerard van den Hengel en opgavemanager Linda Sijm, gemeente Opmeer
Stel, je bent burgemeester én je hebt hart voor burgerparticipatie. Dan kom je al snel bij Buurkracht terecht. Gerard van den Hengel, burgemeester van de gemeente Opmeer, meldde zich het afgelopen jaar voor de tweede keer aan voor het ‘Samen sterk met buurkracht 2024’ evenement. Een goede reden om hem eens te vragen naar zijn visie op – en passie voor – deze aanpak.
“Burgerparticipatie is cruciaal, omdat het inwoners in staat stelt invloed uit te oefenen op het beleid dat hun dagelijks leven beïnvloedt. We moeten burgers tijdig betrekken bij beleidsvorming, zodat zij zich vertegenwoordigd voelen en actief bijdragen aan de gemeenschap”, laat Van den Hengel weten. Als burgemeester van de gemeente Opmeer, een gemeente in de Noord-Hollandse regio Westfriesland, maakt Gerard van den Hengel zich hard voor de inspraak van zijn inwoners. “We doen het namelijk niet voor onszelf: we doen het voor onze inwoners”.
Gerard van den Hengel is sinds 2021 burgemeester van Opmeer. Een nieuwe burgemeester en nieuwe wethouders zorgden voor een nieuwe visie en denkwijze. “We willen niet meer reageren vanuit bezwaren en problemen. We willen het andersom doen: denken vanuit de wereld van inwoners. Daar heb je hun inspraak voor nodig.”
Een veranderende denkwijze
Een veilige leefomgeving waar op het juiste moment naar elkaar wordt geluisterd, waar goed voor elkaar wordt gezorgd, je een arm om je heen krijgt als je het nodig hebt en feest wordt gevierd met elkaar. Dat klinkt als een ideale gemeente. Die creëer je volgens burgemeester Gerard van den Hengel en Opgavemanager Linda Sijm door te luisteren naar je inwoners.
Een cruciaal onderdeel in deze veranderende visie binnen gemeenteraden, is volgens Van den Hengel en Sijm een nieuwere manier om beleidsmakers op te leiden. “Je ziet mooie ontwikkelingen in het onderwijs (zij-instromers). Maar nieuwe mensen in de gemeentewereld worden in het werkveld vervolgens ingewerkt door beleidsmakers, die al jaren overheidservaring hebben. Gelukkig zijn daar ook de zij-instromers: mensen die bij de gemeente komen werken maar niet vanuit de overheid komen. Zij stellen vragen: waarom doen we het zo… en niet zo? Dat zorgt voor opheldering en verfrissing”.
Het formelere karakter van inspraak verdwijnt langzamerhand, stellen Van den Hengel en Sijm. “Zet de stap, ook al zit je al twintig of dertig jaar in hetzelfde denkproces”. Toch zijn inwoners nog niet helemaal mee. “Inwoners denken dat ze op gezette tijden hun mening mogen geven. Dat is niet waar wij bij de gemeente Opmeer naar op zoek zijn. Wij vinden het van belang om iedereen aan tafel te krijgen. we willen een plan maken dat voor iedereen is”.
Rijk verenigingsleven
Burgerparticipatie stimuleren is in de gemeente Opmeer eigenlijk niet nodig. “Er is een ontzettend groot vrijwilligers- en verenigingsleven hier. Het participeren gaat dus eigenlijk helemaal vanzelf. Ieder dorp heeft z’n eigen dorp- of gemeenschapsraad. De inwoners organiseren hier alles zelf: van kermissen en festivals tot dorpsraden: de gemeente is er hooguit om vergunningen te verstrekken”, legt Van den Hengel uit. “Ze doen het met én voor elkaar.”
Om in contact te komen met de dorpsraden, organiseert de gemeente onder andere een wijkschouw. Tijdens deze wijkschouw wordt er al fietsend gesproken over de onderwerpen die voorbij komen, zoals wonen, sporten en elkaar ontmoeten. “De dorpsraden stellen de agenda op en aan de hand daarvan wordt de route gepland. We willen het dan over de lange termijn hebben, over de toekomst.”
De jonge(re) inwoners betrekken
Van den Hengel ziet dat in de dorpsraden vooral ouderen zitten. “En dat is niet de weerspiegeling van onze gemeente. Daarom proberen we ook jongere mensen te trekken, zodat we ook hun stem horen. Mede daarvoor hebben we een online community platform opgericht, genaamd Opmeerleeft.nl. Hier kan iedereen vragen stellen aan elkaar. Niet aan mensen van de gemeente, maar aan mensen uit het dorp zelf.”
Van den Hengel maakt zich zorgen over de groep jongeren tussen de 12 en 27 jaar. “Eenzaamheid, onzekerheid: het zijn zaken waar deze groep mensen mee te maken heeft. Daarom hebben we jongerenwerkers aangesteld die in de buurt naar de jongeren toegaan en met hen in gesprek gaan. Ze zoeken verbinding met jongeren, ook met de jongeren die net buiten de boot vallen. Want waarom vinden zij geen aansluiting? Met die input kunnen wij weer iets doen.”
De gemeente Opmeer probeert meer te doen om jongeren én kinderen te betrekken. Zo vergadert het college zo nu en dan op scholen. “We hebben kind-burgemeesters. Dit jaar heeft de Bonifatiusschool te Spanbroek een burgemeester en locoburgemeester uit groep 7 aangeleverd. Kinderen hebben waardevolle inbreng. Ze denken onbevangen, zonder kaders en stellen alle vragen. Door kinderen en jongeren zo actief te betrekken, laten we zien dat de gemeente toegankelijk is en dragen we ook direct bij aan hun persoonlijke ontwikkeling.”
Ook jongeren krijgen een stem in de gemeente Opmeer. “We leren hen over lokale governance,” voegt Van den Hengel toe. “Zo kunnen jongeren onbevangen en kritisch meedenken over hun toekomst en de toekomst van hun gemeente. Want wonen in de gemeente moet voor iedereen leuk zijn.” Ook voor ruimtelijke plannen probeert de gemeente de jongeren op de juiste manier te bereiken. “Andere actieve buurtbewoners tonen interesse, , terwijl we bouwen voor die 25+-ers. De nieuwe woningen zijn er juist ook voor hen”.
Toekomstvisie 2030
Een betrouwbare overheid zijn en vertrouwen in de toekomst hebben, dat is wat Van den Hengel namens de gemeente wil. Daarom heeft de gemeente in 2021 onder andere de Toekomstvisie Opmeer 2030: Thuis in Opmeer! opgesteld. “Onze visie voor 2030 is opgesteld nadat inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties input daarvoor gaven. We hebben individuele en groepsgesprekken gevoerd en via verschillende kanalen feedback verzameld om te zorgen dat het uiteindelijke beleid een getrouwe weergave is van de gemeenschapswensen.”
De toekomstvisie van Opmeer draait om vijf kernambities. Deze kernambities laten zich samenvatten in een droomscenario voor 2030: Opmeer is een gezonde gemeente met vitale kernen, waar flink is bijgebouwd zodat jong en oud kunnen wonen, recreëren en werken. Opmeer heeft een moderne agrarische sector en focust zich op kleinschalige toerisme en duurzame bedrijvigheid. Opmeer is ondernemend, sociaal en actief. Zij werkt veel in regionaal verband, maar koestert hierbij altijd haar eigen identiteit.
Van den Hengel: “Een aantal onderwerpen waar we voor de toekomst mee bezig zijn: bouwen voor onze jongeren, een goede doorstroom voor ouderen, werkgelegenheid creëren door grote namen aan te trekken zodat jongeren na hun studie weer terugkomen en goede recreatiemogelijkheden.. Maar dit gaat natuurlijk verder dan de grenzen van je eigen gemeente”, laat Linda Sijm weten. “We moeten samenwerken op regionaal niveau in Westfriesland. Daarom is o.a. het Pact van Westfriesland opgesteld. Samen met de andere Westfriese gemeenten hebben we als doel om Westfriesland tot één van de meest aantrekkelijke regio’s van Nederland te maken. Daar hebben we al onze inwoners voor nodig!”
Minder bezwaren en meer begrip
In Opmeer zijn ze niet bang om de inwoners vroeg bij plannen te betrekken. “Door mensen vanaf het begin een stem te geven, proberen we misverstanden en ongenoegen te voorkomen,” vertelt Van den Hengel. “Dit open beleid heeft gezorgd voor minder bezwaren en meer begrip binnen de gemeenschap. Als je vanaf dag één samen optrekt, sta je sterker.”
Maar de uitdagingen van burgerparticipatie zijn niet te onderschatten, erkent de burgemeester. Het vergt moed en vastberadenheid om open te staan voor de diverse meningen binnen een gemeenschap. Toch is het volgens hem en Sijm de meest vruchtbare weg naar een harmonieuze en dynamische gemeenschap. “Door samen te werken, creëren we een samenleving waarin iedereen zich thuis voelt en actief kan deelnemen aan het vormgeven van onze gemeenschappelijke toekomst,” concludeert Sijm.
Opmeer illustreert hoe burgerparticipatie en strategische visieontwikkeling hand in hand kunnen gaan, waarbij hedendaagse uitdagingen worden aangepakt en een duurzame en bloeiende toekomst wordt gewaarborgd.