De buurt groener maken in de stad. Is dat door de, in vergelijking met een dorp, grote afstand tussen buurtbewoners en de gemeente, mogelijk? “Ja zeker”, laat Pim Smeman uit de Rotterdamse wijk Prins Alexander weten. Met het initiatief AlexEnergie bereiken zij, samen met een groep andere buurtbewoners, 3000 inwoners in de wijk. “Ondanks dat ons initiatief kleinschalig is, hebben we daadwerkelijk wat bijgedragen”.
Sterke gemeenschapszin
Een collectieve actie én persoonlijke betrokkenheid: dat zijn de ideale ingrediënten voor het verenigen en verduurzamen van de buurt. Ook in de stad. Pim Smeman, inwoner van Prins Alexander richtte een buurtteam op. “Wat begon met een enquête waaruit bleek dat zonnepanelen het meest belangrijk gevonden werden door bewoners, is nu uitgegroeid tot teams die doorpakken met het onder de aandacht brengen van verduurzaming van de eigen woning en dat als je dat collectief doet het leuker en goedkoper is.”
Bij het opzetten en laten slagen van projecten is de kracht van de gemeenschap van groot belang. “Directe interactie met buren en het gebruikmaken van ons netwerk was cruciaal. Door technologie, met voorbeelden als warmtescanopnames, van het gas af van een straat begeleiden met calculatie en berekeningen te combineren met het persoonlijk benaderen van onze buren, wisten we interesse en betrokkenheid te krijgen”, laat Pim weten. Het mooie is dat deze energie-initiatieven niet alleen voor duurzame verbeteringen zorgen, maar ook de sociale cohesie in de gemeenschap versterken. “Je kent je buren links en rechts, maar sommige mensen hebben een hele drukke agenda. Dus je kent en ziet niet altijd al je buren. Veel contact blijft daardoor sporadisch. Maar door deze acties zie je ze juist wel. Ze raakten met elkaar in gesprek.”
Behoeftes van de wijk
AlexEnergie startte met een focus op het implementeren van collectieve duurzaamheidsmaatregelen, maar bij dit buurtinitiatief werd snel zonne-energie als individuele prioriteit geïdentificeerd. “Vanuit een initiële enquête bleek dat zonnepanelen bovenaan de lijst van bewonersprioriteiten stonden. Dit heeft ons richting gegeven voor onze eerste grote actie,” legt Smeman uit. De keuze om zich te richten op één specifieke maatregel per keer bleek een succesvolle strategie, waardoor het team effectief zonnepanelen, en later vloerisolatie, bij meerdere huishoudens kon installeren.
De evolutie van het project naar verduurSamen markeert een belangrijk moment van zelfredzaamheid en toewijding binnen de gemeenschap. “Na onze eerste succesvolle actie vroegen mensen: wat nu? In plaats van te wachten op externe financiering, besloten we zelfstandig door te gaan. Dat leerproces en die onafhankelijkheid zijn van onschatbare waarde,” deelt Smeman.
“Prins Alexander is heel divers. Er wonen hier rijke en arme mensen en mensen van allerlei afkomsten. Van de nieuwste en duurste huizen, waar alles erop en eraan zit, in de wijk Nesselande tot het dorpsachtige Kralingse Veer. Des te mooier om iedereen bij elkaar te krijgen”, vertelt Pim. Wat hem betreft wordt er gebouwd aan een sterk gemeenschapsgevoel. “Een soort clubhuis, waar mensen kunnen samenkomen, zou fantastisch zijn. Het zou een fysieke plek bieden waar onze gemeenschap kan groeien, ideeën kan uitwisselen, en samen kan komen,” stelt hij voor, onderstrepend hoe belangrijk het sociale aspect is voor de levensduur en het succes van dergelijke initiatieven.
Samenwerking met gemeente
De samenwerking met de Gemeente Rotterdam heeft voor AlexEnergie soms meer weg van een doolhof dan van een geoliede machine. “Het is echt een uitdaging,” verzucht Pim, “Je hebt te maken met zoveel afdelingen en belangen, dat je het ene moment denkt dat je hulp krijgt en het volgende moment staat alles weer op losse schroeven.”
Deze wisselvalligheid ervoeren ze aan den lijve toen ze met goede bedoelingen borden plaatsten om de wijk te informeren. “Eerst kregen we groen licht van de gemeente, maar toen kwam de handhaving langs en moest alles weer weg. Niet veel later kregen we van een andere ambtenaar te horen dat het toch in orde was. Hoe kun je daar nou op bouwen?” vraagt Pim zich hardop af.
De contrasten met kleinere gemeenschappen zijn groot. “In kleinere gemeentes loop je hier minder snel tegenaan.De versnippering binnen de gemeente kan ontmoedigend zijn. Soms steunt een afdeling ons volledig, terwijl een andere onverwacht obstakels opwerpt”, merkt Smeman op. “Hier in Rotterdam kan het soms twee jaar duren voordat je echt iets van de grond krijgt. Dat frustreert.” Pim’s ervaringen onderstrepen het belang van heldere communicatie en samenwerking binnen de gemeentelijke machinerie, iets wat essentieel is om initiatieven zoals die van AlexEnergie succesvol te laten zijn. “Maar we blijven in gesprek en er wordt nog steeds voortgang bereikt.”
Op zoek naar vrijwilligers
De uitdagingen in het aantrekken van vrijwilligers en de complexe interactie met de gemeente Rotterdam onthullen echter ook de hindernissen op de weg naar verduurzaming. “Een netwerk opbouwen kost tijd en geld. Als je dan eindelijk een beetje wind mee hebt, zijn de hazen soms ineens anders gaan lopen. Lange termijn zekerheid is ook voor vrijwilligers motiverend”, laat Smeman weten. Dit illustreert de noodzaak van geduld en volharding in het streven naar gemeenschappelijke doelen.
Ondanks deze uitdagingen blijft AlexEnergie groeien en evolueren, met nu 250 leden die zich inzetten voor een duurzamere wijk. “We hebben een beweging gecreëerd die meer is dan alleen duurzaamheid. Het gaat over gemeenschap, over samenwerking, en over het samen bouwen aan een betere toekomst,” concludeert Smeman. Zijn verhaal en de successen van AlexEnergie bieden inspiratie en inzicht in hoe gemeenschappen kunnen samenwerken aan de transitie naar duurzaamheid, terwijl ze tegelijkertijd sterkere sociale banden smeden.